Project CAN-AM – Autopsie KFC Bombardier

Sinds ik terug ben van mijn wereldreis is mijn motorhobby aan het veranderen. Elke dag trotseer ik dezelfde suffe file en kruip ik vooraan bij het stoplicht. Het hoogtepunt is als ik mijn motor vol opentrek en smijtend een rotonde drie kwart neem om de Brienenoordbrug op te scheuren. Drie tellen lol op een half uur spiegels ontwijken. Na de onverharde Georgische bergritten, de Pakistaanse Woestijn en de knalrode stofwegen in de Jungle van Cambodja is het soms nog lastig te genieten van een doodgewoon Hollands dijkje. In het weekend blijft de alp geparkeerd en nu ik sinds kort een fijn schuurtje heb, is de sleutelhobby aan het floreren.

Het opentrekken van de Can-am, om na al die jaren de schade van de vastloper te zien, is het sleutelwerk waar ik lange tijd naar heb uitgekeken. Na afborstelen en schoonspuiten met de compressor neem ik ongeduldig de ratel in de hand en begin ik aan de autopsie. Alle bouten, hoe roestig ze er ook uit zien, komen na een druppeltje kruipolie zonder problemen los. Meeste boutjes zitten nog in het kopervet wat ik er 4 jaar geleden heb opgesmeerd. Na het demonteren van zadel en tank kan de idioot lange kronkelige uitlaat eraf. Bij het loskomen van de cilinder regent het roest en een fascinerend metaaldeeltje uit de bocht.

Het mooie van zo’n tweetakt is dat het allemaal simpel in elkaar zit en het een feest is om aan te sleutelen. Ik ben net klaar met het opknappen van mijn oude klassieke brommer, een Yamaha FS1 50cc schakelbrommer. Qua techniek is het precies hetzelfde, alleen is alles bij de Can-am groter, zwaarder en van betere kwaliteit. De Can-Am kent enkele vernuftige technieken voor zijn tijd, zoals een automatisch oliesmeersysteem. Het frame waar je de twee gele schuimstukken op ziet zitten is het reservoir voor de tweetakt olie. Afhankelijk van de gasstand wordt een bepaalde hoeveelheid olie bij het benzinemengsel toegevoegd. Veel mensen zijn huiverig voor automatische smeersystemen, in de FS1 wereld wordt het er vaak afgehaald, zodat je zelf bepaalt hoeveel olie er in het mengsel zit en je de kans uitsluit dat je blok vastloopt als de oliepomp hapert of compleet stopt met functioneren.

Het motorblok van de Can-Am Bombardier is ontwikkeld door Rotax, die het automatische benzine smeersysteem van de Bombardier sneeuwscooters kopieerden. De oliepomp kan ik niet zoals bij mijn FS1 simpelweg loskoppelen, want het hele blok van de Can-Am is op dit systeem ontworpen. Zo wordt het rechter krukaslager door een olie slinger van oliesmeer voorzien. Op de één of andere manier staat dit in nauw verband met de oliepomp, waardoor bij het loskoppelen ervan het lager droog komt te staan en in korte tijd dat lager in stront loopt. Volgens velen is het benzine smeersysteem gewoon betrouwbaar. Wel moet je kijken of er nog een schuimfilter in het oliereservoir van het frame zit, die is soms na lange tijd uit elkaar gevallen om vervolgens oliekanalen te blokkeren. Dat rijst meteen de vraag of dat bij de KFC Bombardier is gebeurd.

Ondertussen kan eindelijk de kop eraf en zie ik een gehavende zuiger en een cilinderkop die een regen van metaaldelen heeft gehad. Toen alles nog in elkaar zat kon ik op de kickstarter gaan staan zonder dat er beweging in zat. Ik was bang dat de zuiger één was geworden met cilinderwand, maar na een tik met de hamer op een blokje hout op de cilinder schrikt de boel gewoon los en schuift de cilinder van de zuiger.

Als je goed naar de zuiger kijkt zie je dat de bovenste zuigerveer ontbreekt en dat een deel van de zuiger aan de zijde van de uitlaatpoort is afgebroken. De schade aan de cilinder valt mij reuze mee, er zitten wat vegen tussen inlaat en uitlaatpoorten. Met mijn FS1 heb ik wel ergere schade gehad na warmlopers en kwam ik nog thuis. Na een hoonbeurtje zou de cilinder wel weer bruikbaar zijn, jammer alleen dat nieuwe zuigers de jackpot kosten. De goedkoopste was $130 na een snelle google speurtocht. Het liefst heb ik alles fris en nieuw en rij ik de boel netjes in, maar deze bedragen doen mij besluiten de zuiger en cilinder van de Vlaamse donor te gebruiken.

Nu er een beetje zicht is op de krukas, ben ik benieuwd waardoor alles zo verschrikkelijk vast zit. De krukas stang ziet er recht uit en ik zie weinig ellende bij de krukas wangen. Wel zit er een intrigerend gekruld metaalstripje bij de roterende inlaat. Daar draait een maanvormige schijf die op de krukas gemonteerd zit voor een gat waar het benzinemengsel de cilinder ingaat.

Om de roterende inlaat open te krijgen moet wel het koppelingshuis en de moeren die op de krukas zitten los. Allemaal moeren die met driehonderdduizend kilonewton vast zitten en lastig te demonteren zijn omdat je creatief het zaakje moet blokkeren. Een stuk stof wat ik bij de FS1 altijd gebruik weet de boel bij de Can-am niet te blokkeren, een stukje zacht hout gelukkig wel. Wat ik niet wist is dat Rotax aan de onderzijde van het motorblok een boutje hebben bedacht, die je eruit draait om er vervolgens een lang boutje in te draaien die de krukas blokkeert. Maar de krukas zat toch vast? Niet meer dus, want bij het kracht zetten op de linkerkrukasmoer die het deksel op de roterende inlaat vasthoudt is daar opeens beweging!

Wanneer het deksel van de roterende inlaat los is, draait de krukas zelfs weer soepel de poepel. Het is duidelijk dat de inlaat schijf de boosdoener was van de blokkade. De vastloper van mijn Can-Am lijkt veroorzaakt te zijn door een losbrekende zuigerveer die deels via de inlaatpoort de roterende schijf wist te bereiken en te beschadigen en deels via de uitlaatpoort in de uitlaat terecht kwam. Waarom de zuigerveer is losgekomen is mij nog een raadsel en ik hoor graag jullie theorieën. Het inlaathuis was overigens goed vettig, wat het disfunctioneren van het automatisch smeersysteem op het eerste gezicht uitsluit.

Nog een bijzondere waarneming is de afgesleten spie op de krukas die het tandwiel voor de inlaatschijf op zijn plek houdt en daarmee de juiste timing van de schijf waarborgt. Mij lijkt voor de hand te liggen dat deze spie tijdens de vastloper ontzettend op zijn flikker heeft gekregen en daardoor mogelijk heeft gemaakt dat het tandwiel is doorgeschoten. Ik vraag mij af of het ook de veroorzaker kan zijn geweest van de vastloper: de spie raakte afgesleten, de timing van de inlaat klopet niet meer, waardoor tijdens de ontbranding in de cilinder de schijf is beschadigd, die zich vervolgens in het inlaathuis heeft gevreten, waardoor metaalsplinters in de cilinder kwamen en de zuiger beschadigden. Het is wellicht een onzinnige theorie, maar ik probeer alleen maar hardop te denken en de logica te vinden achter deze ravage. Nogmaals, ik zou hier graag met jullie over willen filosoferen.

Terwijl ik lekker bezig ben op een zonnige zondag en honderden motoren op de achtergrond over de dijk voorbij scheuren, komt Henk op bezoek. Zijn Tenere krijgt een grote beurt en zo snuffelt die op het eerste mooie voorjaarsweekend aan mijn motor. Nadat Henk de borgring plat heeft gemept, proberen we het voortandwiel los te krijgen, maar zonder succes. Hiervoor heb ik toch een slagmoersleutel nodig. Samen met het vliegwiel zijn dit de laatste onderdelen die het splitsen van het blok nog tegenhouden.

Dit is nu de staat van de KFC Bombardier. De Vlaamse donor heb ik al startend gekregen, maar ik krijg hem niet in de eerste versnelling. De andere versnellingen werken prima. Ik weet dat de vorige eigenaar bezig is geweest met het vervangen van de kickstart-as die bij de Can-Am tegelijk de schakelas is. Mogelijk is er iets niet lekker gemonteerd, waardoor de versnellingsbak niet in z’n 1 klakt.

Ik heb nu 3 mogelijke plannen, gerangschikt van veel naar weinig werk:

1. Beide blokken splitsen en de versnellingsbak van de KFC Can-am in de Vlaamse donor plaatsen. Daarbij alle lagers vervangen en krukas laten onderzoeken en mogelijk laten richten.
2. Roterende inlaat, zuiger en cilinder van de Vlaamse donor op de KFC Bombardier plaatsen. De blokken hoeven niet gesplitst te worden, maar de vraag is of de er niet nog metaalvijzel bij de krukas is gekomen en of de krukas nog fris is nadat die een harde dreun heeft gekregen van de vastloper.
3. De eerste versnelling van de Vlaamse donor blijkt simpel te reparen en het blok kan compleet over naar de KFC Bombardier (die op kenteken staat).