We Want Adventure – De Stanlanden

Bij het uitzetten van onze route was één ding meteen duidelijk. Turkmenistan, Oezbekistan en Tadzjikistan, we wisten er weinig van maar waren meteen vol enthousiasme deze onbekende landen in Centraal Azië te bezoeken. Daar wilden we doorheen met de motor. Wachtend op de boot in Bakoe voor de oversteek van Azerbeidzjan naar Turkmenistan was het dan eindelijk zover. Azerbeidzjan deed het voor ons niet en we wilden er snel weg. We konden niet wachten. Het kon ons niet snel genoeg beginnen, al dacht de boot daar anders over. Wachten, wachten en nog eens wachten moesten we.

Door de Kaspische zee over te steken zouden we aankomen in de stannekes. Centraal Azië bestaat uit de Stanlanden Turkmenistan, Oezbekistan, Tadzjikistan, Kirgizië en Kazachstan. We zouden volgens ons reisschema ook deze volgorde aanhouden. De stanlanden zijn allemaal ex sovjet staten. We wisten er verder eigenlijk vrij weinig van, alleen dat het een enorme papieren rompslomp was geweest om een visum voor deze landen te krijgen. Met uitzondering van Kirgizië dan, daar schijnt het er allemaal heel gemakkelijk en vrij aan toe te gaan.

Wil je de overtocht van Azerbeidzjan naar Turkmenistan over de Kaspische zee maken dan ben je afhankelijk van wanneer er een vrachtschip gaat die je mee wil nemen. Er bestaat geen veerdienst of iets van dien aard. En de vrachtschepen hier hebben geen planning. Ze vertrekken wanneer ze vol zitten. Ons werd verteld dat er één a twee keer per week een schip gaat. Ook is er geen duidelijk loket waar je moet zijn. Tenslotte hebben we voor Turkmenistan maar een zeer beperkt visum. We moesten binnen zeven dagen in Turkmenistan zijn omdat anders onze uiterste datum van binnenkomst zou overgaan. The big problem!

Na vijf dagen in Azerbeidzjan zijn we nog geen stap verder. Sinds we het land binnen zijn hebben we het lokale reisbureautje dat ons zou helpen continu gestalkt, zelf dagen bij de havens rondgekeken en navraag gedaan of er een boot gaat. Ook een poging om de douane om te kopen toen er blijkbaar een schip die kant op ging lukte niet. Van verhalen op het internet wisten we dat het een pain in the arse zou kunnen zijn om op een boot te komen, maar nu begonnen we toch echt wat te stressen. Gaan we onze visumdatum halen? En gaat dat bureautje nog wat doen voor ons of moeten we alles zelf doen?

Op dag zes krijgen we ‘s ochtends van Vika een telefoontje om direct naar de nieuwe haven te komen. Vika hadden we zelf opgespoord en bij haar zouden we als het goed is tickets voor een boot kunnen krijgen. Wanneer die boot zou vertrekken was onduidelijk maar nu moesten we direct komen. Eenmaal bij de nieuwe haven gingen we met Vika mee naar de oude haven. Daar schreef ze wonder boven wonder direct een veel te duur, maar normale prijs ticket voor ons uit en we konden naar de douane. Dit ging redelijk soepel en even later konden we onze bikes naast de treinwagons in het schip zetten. Enigszins opgelucht gingen we aan boord en kregen een cabine toegewezen. Een ranzig hok kan je beter zeggen. Dit was ons bekend. We hadden gelezen over de smerige kleine kamers met beschimmelde bedden. Dat klopte aardig, maar als het bij een nacht zou blijven vonden we het prima te doen. Dan zouden we de speciaal aangeschafte fles wodka om een kamer upgrade te onderhandelen niet eens hoeven te gebruiken. Terwijl het schip vertrok en wij de haven van Bakoe langzaam kleiner zagen worden kregen we een sms van het reisbureau. Of we direct naar de haven konden komen. Er ging een boot naar Turkmenistan en als we snel zouden zijn konden we mee. En bedankt!

Toen we de volgende ochtends wakker werden van wat herrie waren we tot onze verbazing aan het aanmeren. We keken door ons raampje naar buiten en het uizicht op de eerste dorre bergwand van Turkmenistan was een feit. Na een moeiteloze vaart en eerder dan gepland, althans dan wij dachten, waren we in de haven van Turkmenbashi aangekomen. Turkmenbashi is een havenstad aan de Kaspische zee die de grote leider van Turkmenistan naar zichzelf liet vernoemen. Niet dat de grote leider geboren werd als Turkmenbashi, ofwel leider der Turkmenen, maar zo liet hij zich graag noemen. Overigens liet de grote leider naast een stad ook nog een maand, een dag en een in Turkmenistan gelande meteoriet naar zichzelf vernoemen. Van alle horrorverhalen over deze boot en de boottocht op internet bleek bij ons dus maar weinig waar te zijn. Al gaat het zo niet altijd. Voor degene die geïnteresseerd zijn hoe de overtocht vanuit Azerbeidzjan ook kan verlopen hierbij de link naar de pagina van motorrijdster Laura, die een blog gepost heeft met de titel: Azerbeidzjan naar Kazachstan, a never ending story.

Eenmaal aan land vroeg de eerste de beste grenswachter met een ernstig gezicht en op serieuze toon aan Pieter, terwijl er twee motorfietsen bij ons stonden en Mandy naast Pieter vol uitgedost in haar motoroutfit zat, “can she drive?”. Welkom in Turkemistan! Het land met de op 1 na minste persvrijheid ter wereld. Het land waar het portret van de grote leider verplicht in iedere kamer hangt. Het land met de pompeuze witmarmeren hoofdstad Asjchabad.

Benzine

In Turkmenistan kost een liter benzine bij de pomp 12 eurocent. Pompstations zijn er in overvloed en zo zou tanken in Turkmenistan een feest worden. Hoe anders het opvullen van je tank ook kan zijn bleek in Oezbekistan, het land dat we aandeden na Turkmenistan. Tanken in Turkmenistan en Oezbekistan is verbazingwekkend verschillend, maar geeft een goed beeld van zowel de gekheid als de dagelijkse realiteit waarmee je in de stannekes te maken hebt.

Turkmenistan heeft olie en gas in de grond. Het woestijnland heeft daardoor een enorme rijkdom. Ook heeft het zo zijn eigen ideeën over hoe het geld uit te geven. Ofwel de grote leider, de alleenheerser van absurdistan, heeft zo zijn eigen megalomane ideeën over hoe het geld uit te geven. Zo staan er reusachtige gouden standbeelden van de grote leider door het hele land en is het bij wet geregeld dat alle nieuwe overheidgebouwen vervaardigd moeten worden uit wit marmer. Marmer uit Italië!! Al met al komt het erop neer dat het geld met name ten goede van de grote leider zelf en een kleine groep elite en niet van de armen. Om het volk wel tevreden te houden bedacht de grote leider ook het een en ander. Luister goed. Zo krijgt iedere inwoner van Turkmenistan per jaar van de staat 1440 liter brandstof. Daarnaast kwam het tot de grote leider om ook elektriciteit en gas voor iedereen gratis ter beschikking te stellen. En zo geschiedde het.

Benzine kost zoals gezegd een prikkie, zodat je voor een volle tank van 20 liter niet meer dan 3 euro hoeft te betalen. Prachtig dachten wij! Na al die dure kilometers in Europa eindelijk rijden voor een weinig. Ja en nee. Een van de ongeveer 16 hokjes waar we in werden geroepen voor de noodzakelijke rompslomp voordat we Turkmenistan in mochten, was het hokje van de afstand rekenaar. De Turkmeense overheid is zich bewust van de goedkope benzine voor buitenlanders en heeft speciaal voor deze groep een truc bedacht. De afstand bereken ambtenaar heeft een kaart van Turkmenistan voor zich liggen en vroeg ons welke route we zouden gaan afleggen. Wij vertelden onze vermeende route en deze werd door de ambtenaar op de kaart getekend. Eenmaal compleet werden vervolgens de kilometers berekend die wij zouden gaan afleggen. Met het aantal kilometers werd een ingewikkelde berekening uitgevoerd en uiteindelijk verscheen op de calculator een bedrag van 48 dollar. Dit moesten wij per motorfiets direct daar betalen als extra benzine belasting.

Dan benzine in Oezbekistan, het volgende land op onze route. Het land is niet rijk aan olie en of gas en is dus afhankelijk van haar buurlanden. Vroeger kwam de brandstof uit Turkmenistan. Maar nu Turkmenistan en Oezbekistan sinds een aantal jaren niet meer de beste vrienden zijn (de grote leider beschuldigde Oezbekistan ervan een rol te spelen in een moordaanslag op hem) heeft de grote leider van Turkmenistan besloten de gaskraan dicht te draaien. Daarmee is Oezbekistan afhankelijk geworden van Russisch brandstof en die komt niet als vanzelfsprekend. Soms is het er wel en soms niet. Als het er wel is, dan met name in en rond de grote steden. Dat betekent dat je in Oezbekistan overal verlaten en vervallen tankstations ziet uit een wel benzine rijk verleden.

Onwetend van de schaarste in Oezbekistan reden we beide met een halfvolle tank het land binnen. Niet zo slim bleek al snel. In de kleine stad van onze eerste overnachting kwamen we te weten dat er geen één tankstation daar benzine heeft. Althans benzine met een octaan gehalte van boven de tachtig. Octaan 80 hebben ze er wel. Wij hadden en hebben overigens geen idee van octaan gehaltes en wat het precies betekent. Gelukkig dat we een toerist tegen kwamen die het wel wist en aangaf deze rommel beter niet voor de bikes te gebruiken. Oké, maar wat dan wel? 92 schijn je te kunnen bemachtigen, maar alleen via de zwarte markt. Aan Euro 95 is sowieso niet te komen.

De volgende dag moesten we meer dan 400 kilometer afleggen, waarvan het grootste deel door de woestijn. De tanks helemaal volgooien was dan ook noodzakelijk. Wetende dat er geen druppel benzine bij de stations te krijgen zou zijn gingen we er toch bij één staan met onze motoren. In de hoop dat iemand op ons afkomt. Bij een tankstation staan geeft in ieder geval duidelijk aan wat we willen. Na een tijdje en wat Oezbeken die kwamen kijken verder hadden we iemand die benzine heeft, maar dit blijkt na goed doorvragen 80 te zijn. Dat gaat ‘m niet worden. Wel wijzen ze ons naar een pomp waar we het ook kunnen proberen. Aldaar komen er inderdaad vrij snel wat oudere heren op ons af en geven aan dat we voor Ocsanbir (92) mee moeten komen. In een garage nabij hebben ze wat oude colaflessen staan met benzine, met het juiste octaan gehalte. Prachtig, al komen met het aanwezige volume helaas de woestijn niet door. Gelukkig hebben ze nog een extra vat dat onze redding wordt. De Lada die ook in de garage staat heeft nog benzine in de tank en hiermee worden onze motoren afgevuld. We onderhandelen de prijs met de heren, wisselen wat dollars en kunnen weer op pad.

Geld wisselen in Oezbekistan is zo’n ander prachtig fenomeen. Naast dat iedereen hier een benzine station kan zijn is iedereen ook een wissel kantoor. Je kan in Oezbekistan echt aan ieder willekeurige persoon vragen om dollars te wisselen. In de rij van de supermarkt, bij de benzine regelaars of de ober van het café. Iedereen is bereidt te wisselen tegen een veel betere koers dan bij de banken.

In Denov, een redelijke grote Oezbeekse stad, ja daar zouden ze wel benzine bij de pomp moeten hebben. Deze stad is onze laatste plaats in Oezbekistan die we treffen. Ondertussen hebben we al vaak onze tanks gevuld met benzine uit Lada’s en uit plastic flessen. Hoewel er weinig benzine is te krijgen via het officiële kanaal werkt het officieuze kanaal best goed.

Met een tank op reserve komen we aan in Denov en moeten dus bijtanken. Bij het 3^e station dat we treffen hebben ze benzine, 92 nog wel. Mooi! De dame van dienst wijst echter naar boven en roept telkens, SVJET NJET!!! Ja oké, svet njet, maar gooi de tank nu maar vol. Zoals gewoonlijk komen er nog een paar andere Oezbeken bijstaan en allemaal roepen ze in koor terwijl ze naar boven wijzen: SVJET NJET! Wat bedoelen ze nu? Na een paar minuten valt bij ons het kwartje. Ze wijzen naar de lamp die daar hangt en willen duidelijk maken dat er geen elektriciteit is om de pomp te laten werken. Hebben wij weer, wel benzine maar is er svjet njet. Bij de vraag wanneer er weer stroom komt halen ze allemaal hun schouders op. Tja, dat schiet niet op. Gelukkig is een van de heren zo aardig om met ons alle benzinestations van de stad af te rijden, maar de hele stad blijkt zonder elektriciteit te zitten. Na twee uur dwalen komen we wederom uit bij iemand thuis met een home petrol station en kunnen we met een half volle tank onze weg richting Tadzjikistan vervolgen.

Voor altijd onderweg iets voor ons?

Wij doen er 3 maanden over om in Mongolië te komen, Chris en Laura doen er vier jaar over om met de motor vanuit Duistland naar Australië te reizen. In Oezbekistan kwamen we long time bike travellers en het schrijversduo Chris en Laura tegen. Chris is van oorsprong half Duits, half Amerikaans en Laura is op haar vijftiende van Italië naar Australië verhuisd. Zij reizen, of beter gezegd, ze wonen ergens tussen Duitsland en Australië. Zo’n twee jaar gelden zijn ze vertrokken uit Duitsland en over twee jaar hopen ze aan te komen in Australië, althans als ze alle maximale visa perioden van de tussenliggende landen optellen dan komen ze uit op nog ongeveer twee jaar. Zelfs zien ze het ook zo. Ze zijn niet op reis, ze hebben ook geen thuis, maar wonen in een tent. Ieder zijn eigen huiselijke situatie.

Chris is eigenlijk al sinds 1996 onderweg. Toen vertrok hij voor zijn eerste motorreis om de wereld. Overigens met dezelfde fiets als waar hij nu nog steeds op rijdt. Na een aantal jaren met de motorfiets werd deze ingeruild voor een Landrover. Hiermee reisde hij vervolgens acht jaar om de wereld en schreef het succesvolle boek Hinter dem Horizont links over deze periode. Helaas is het boek tot op heden alleen in het Duits uitgekomen, maar hij hoopt dat er spoedig een Engels exemplaar verschijnt. In zijn tijd met de Landrover ontmoette Chris Laura, ze besloten elkaar leuk te vinden en om op de motor verder te gaan. Chris leeft ondertussen van zijn boek. Ook weet hij uit ervaring met zijn machines en uit zijn tijd als monteur het een en ander van de motor. Ik vertelde mijn startproblemen aan hem en onder het genot van een pint werd het probleem gezocht. Dat bleek de spanningsregelaar te zijn. Het was mij verteld om een reserve spanningsregelaar mee te nemen en dat was een goed advies. Zo werd op een mooie avond in Oezbekistan de haperende spanningsregelaar van de Honda vervangen.

Laura noemt zichzelf iemand van de eerste generatie digital nomads. Een digital nomad is iemand die draadloos internet gebruikt om te werken en daardoor niet gehecht is aan een plaats. Wat doet ze dan om haar centen te verdienen? Er verschijnt binnenkort een boek van haar hand. Daarnaast verdient ze haar geld door te schrijven voor reis websites waarvoor ze betaalt wordt. Samen bushcampen ze het grootse deel van de tijd, ongeveer drie weken per maand, en de laatste week zitten ze dan vaak in een guesthouse of hostel. Daar maken ze gebruik van internet en alle andere soms noodzakelijke faciliteiten en duiken vervolgens weer de bush in voor de stille, mooie en goedkope omgeving.

Een fantastische manier van reizen vinden wij, ook al zouden we het zelf zo nooit willen en doen. Zo een lange tijd dat je eigenlijk echt alleen met z’n tweeën bent. Ver weg van familie en vrienden. En hoewel je natuurlijk in guesthouses andere reizigers tegen komt lijkt het ons een sociaal isolement. Geen vaste plek onder de voeten voor een hele lange tijd. Wij hebben gekozen om in Nederland alles op te zeggen en deze reis markeert voor ons een nieuwe, minder vastomlijnde fase in het leven. Het zal echter, zo zien we het nu, niet uitmonden in een leven zoals Laura en Chris waarbij je leeft op de motor en vanuit je koffers. Hoewel we deze reis prachtig vinden en we zeker weer een volgend avontuur gaan uitzetten op de motor willen we tussendoor ook voor langere tijd op één plek blijven. Ieder zijn eigen huiselijke situatie zeg maar.

Tadzjikistan: De Pamir Highway

Vergeet alles wat je denkt te weten van motorrijden, dit is de Pamir highway. In Tadzjikistan ligt de op een na hoogte ‘snelweg’ ter wereld en de uitdaging voor iedere motoravonturist: de Pamir Highway. De weg is niet alleen extreem hooggelegen, hij is ook lang en loopt door het prachtige, maar zeer dunbevolkte Pamir gebergte en is op veel plaatsen onverhard. Dingen die we op zich wel wisten, maar we hadden niet echt tijd besteed aan wat dat betekende. Wisten wij veel, we gingen gewoon beginnen aan de Pamir higway zoals we altijd aan een rit begonnen. De kaart erbij, ongeveer een kilometer of 200 tot 250 per dag als plan en dan zijn we vanavond hier, morgen daar en over een goeie week in Osh, dat het einde van de highway markeert.

Vanuit de hoofdstad van Tadzjikistan Dushanbe vertrokken we zuidoostelijk naar de grens met Afghanistan om naar een dag rijden erachter te komen dat de noodzakelijke pas om verder te komen bedekt was met een meter sneeuw. De enige optie om de Pamir Higway te bereiken was een omweg van twee dagen via wederom Dushanbe. Dat hadden we wel iets beter kunnen uitzoeken, al was dit stuk weg echt schitterend. Ook de omweg en alternatieve route, wat later de hoofdroute bleek te zijn was zeer de moeite waard en zo kwamen we alsnog, hetzij wat later, aan bij de grens met Afghanistan. Was het niet dat het daar dus ook enorm geregend had (vandaar ook de sneeuw op de pas) waardoor de weg een modderpoel was geworden en we in 3 uur tijd ongeveer 30 kilometer hadden afgelegd. Er was totaal geen bewoning en het begon donker te worden toen we een verlaten politiepost tegen kwamen. Gelukkig wezen ze ons naar een ‘hotel’ in de buurt, die we wonderwel ook nog konden vinden. Hoewel menig gevangenis een luxe resort is in vergelijking met dit hotel waren we ontzettend blij een plek voor de nacht te hebben.

Ook de volgende dagen op de highway lieten ons beseffen dat plannen hier geen enkele zin heeft en alles mogelijk is. Door de uitzonderlijke omstandigheden zoals de toestand van de weg, de hoogte en het dunbevolkte land gebeurde er van alles onvoorzien. Waardoor gewoon maar zien hoe het gaat de enige optie was. Dit was overigens de eerste keer dat we een planning moesten loslaten. Wij hadden, zonder het zelf in de gaten te hebben, altijd een plan in het hoofd waar we ongeveer wanneer wilde aankomen. Tot Tadzjikistan was dit ook geen probleem geweest en zo waren we dus planmatige motoravonturisten geworden. Zoals we dat als Nederlanders natuurlijk gewend zijn. Als we ergens naar toe willen dan weten we eigenlijk precies wanneer we hoe laat waar zijn en hoe de reis zal verlopen. Hoewel dat in een aantal landen waar we tot dusver doorheen waren gereden iets minder gold was planning nog steeds de heilige graal. Eindelijk moesten we dit loslaten.

De uitdaging was begonnen. De weg was af en toe hels. Naast de beschreven modderpoelen hadden we te maken met honderden kilometers zand, stenen en sneeuw. Hierdoor konden we weinig kilometers op een dag maken. De motoren en aanhangende accessoires begonnen te piepen, kraken en breken. Lekke banden, kapotte bagage systemen en bouten en moeren verdwenen sporadisch. Ook fysiek werd het een uitdaging. De afgelegen gebieden en het missen van eigen slaapgear (tent, slaapzak, etc.) maakte dat we vaak van ‘s ochtends vroeg tot ‘s avonds laat op de motor zaten. Ook de hoogte speelde een rol, delen van de ‘snelweg’ liggen op 4000 meter en hoger,

De Pamir Highway bleek het hoogtepunt van de reis tot dusver te worden. Het was prachtig. Het werkelijke schitterende landschap en de prachtige route die we reden. De hoge passen en de afgelaten gebieden. Afghanistan voor drie dagen aan onze rechter zijde. De kamelen karavaans. De fysieke dagen motorrijden over onverharde paden. De late escapes die we verschillende keren hadden doordat we konden blijven slapen bij locals. De inzichten die we kregen in hun levens. Het was een zware maar prachtige ervaring.

Lagers!

Het stof van de afgelopen weken off road in de stannekes werd de Honda te veel. We waren net in ons laatste stanland kazachstan aangekomen toen de Honda het begaf. 50 kilometer uit Almaty, een grote stad in Kazachstan, belde ik naar een nabijgelegen motor garage. Aan de monteur legde ik uit dat het achterwiel blokkeerde. Kan je ons komen ophalen was mijn vraag? Zo gezegd, zo gedaan en een paar uur later zaten we weer in Almaty. Een mooie grote stad waar we net een paar dagen hadden doorgebracht om onze tocht door Kazachstan, Rusland en Mongolie voor te bereiden.

Ten eerste was het bij aankomst in Almaty tijd om de motoren eens goed te verzorgen. In Almaty is motorrijden redelijk populair en daarom zijn er zelfs een paar garages te vinden die zijn gespecialiseerd in motoren. Wat uniek is voor Centraal Azie. De ideale plek voor een beurt. En eindelijk konden de meegezeulde nieuwe tandwielen en kettingen uit de koffer en op de motor. Dat vervanging van deze set ook nodig was werd duidelijk toen de monteur het zaakje demonteerde en zei “dat werd tijd”. Misschien niet zo gek na een kilometer of 10.000, al zag het er mijns inzien nog redelijk uit. Ook de olie en de oliefilters werden er vervangen.

Ten tweede waren we klaar voor een nieuwe en nog vrijere manier van motorrijden: Bushcampen. Het leek ons overigens voor de afgelegen gebieden die zouden komen ook noodzakelijk. Dat betekende dat er een tent, twee matjes en een slaapzak voortaan meegingen op de motor. Deze tent bleek bij de eerste keer gebruik overigens knalrood te zijn, wat we toch niet echt de beste bushcamp camouflage kleur vonden. Ach ja. Daarnaast leek het ons ook goed om voortaan extra water en benzine mee te gaan nemen. Twee stalen jerrycans werden met spanbanden voor op de Honda gebonden. Twee plastic jerrycans gingen aan de voorkant van de achterkoffers, onder de benen van Pieter op de Honda. Klaar waren we, zoals echte wereldreizigers het betaamt.

Vol goede energie en met een enorme zin in onze nieuwe stijl van reizen waren we dan ook de eerste keer uit Almaty vertrokken. Tot 50 kilometer dus, toen de kogellager van de Honda het begaf. Bij de garage had monteur Boris snel in de gaten dat dat het probleem was. Hij haalde de gebroken stukken uit de as en liet zien wat het probleem was en wat het harde geluid had veroorzaakt. Ik had wel eens van lagers gehoord, maar hoe zon ding eruit ziet, geen idee. Waar het precies in de motor zit en hoe het werkt. Geen idee. Gelukkig kan je blijkbaar een kogellager overal binnen een mum van tijd krijgen. Het juiste formaat werd dan ook al snel aangeschaft en op de motor gemonteerd. Rond de lunch waren we de plek des onheil, 50 kilometer uit Almaty, alweer voorbij en gingen we verder op pad. Tegen de avond stond onze gloednieuwe tent op een prachtige plek in de bergen te shinen en dronken wij onze kazachstaanse wijn. Cheers!